Κολοσσαίο

Το πρώτο γήπεδο του Δυτικού Κόσμου, η μήτρα του σημερινού αθλητισμού. Αυτό είναι το Κολοσσαίο και αυτή την αίσθηση διαχέει στο επισκέπτη. Δεν είναι μόνο η χτυπητή ομοιότητα της αρχιτεκτονικής του οικοδομήματος με τα σύγχρονα γήπεδα ποδοσφαίρου που παραπέμπει εκεί, αλλά το ίδιο το πνεύμα του χώρου. Αντιπαρερχόμενος τον αρχικό θαυμασμό για το μέγεθος του μνημείου, έρχεσαι αντιμέτωπος με την αλήθεια, καθώς προχωράς μέσα στο Κολοσσαίο. Το πρώτο γήπεδο της Ιστορίας, η κοιτίδα του σύγχρονου αθλητισμού…

Όσοι θέλουν, μπορούν να συνεχίσουν να βαυκαλίζονται πως ο σύγχρονος αθλητισμός αίρει την καταγωγή του από την Ολυμπία, εκφράζει και πραγματώνει στο σήμερα τις επιταγές των ελληνικών Αγώνων. Τα σημερινά, όμως,  Games του Δυτικού Αθλητισμού συνεχίζουν την παράδοση των Σταυροφοριών. Λεηλατούν τις υψηλές αξίες του ελληνικού πνεύματος για να τις λιώσουν στα διαφημιστικά καμίνια και να ντύσουν με αυτές τη βαρβαρική τους καταγωγή, να προσποιηθούν ευγενικές αξίες για να κρύψουν το ποταπό των κινήτρων τους.

Στο Κολοσσαίο γεννήθηκε ο σημερινός αθλητισμός. Τη λειτουργία του, της αποχαύνωσης και εξηλιθίωσης των μαζών, συνεχίζει με επιτυχία ο σημερινός επαγγελματικός αθλητισμός. Στο Μητέρα των γηπέδων, μαζεύονταν οι κουρασμένοι και απανθρωπισμένοι Ρωμαίοι, να κορέσουν την κενότητά τους με αίμα θηρίων ή σκλάβων. Να εκτονώσουν τα πάθη τους, να φωνάξουν, να σκοτώσουν. Το Κολοσσαίο αποτελούσε τον τόπο έκφρασης και εκδήλωσης των πιο ζωωδών ενστίκτων των Ρωμαίων. Αποτελούσε άλλωστε σαφή πολιτική επιλογή των αυτοκρατόρων, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν το Κολοσσαίο και τα θεάματά του κατά τρόπο παρόμοιο με το σημερινό ποδόσφαιρο και τον αθλητισμό γενικότερα. Η αποτυχία των Ρωμαίων να νικήσουν τα πάθη τους, να υποτάξουν την ανθρώπινη φύση σε έναν αγώνα αυθυπέρβασής της, βρήκε την εύκολη λύση στο απλό και άκακο (για τους ίδιους και την πολιτεία τους) θεσμό του Κολοσσαίου. Η εκτόνωση των παθών, που έφτανε ως και την ανθρωποκτονία προς τέρψη του αποκτηνωμένου πλήθους, αποτελούσε τρόπο ελέγχου των ζωωδών ενορμήσεων.

Τι σχέση μπορεί να έχει με αυτό η Ολυμπία; Συνέχεια και συμπλήρωμα του θεάτρου, η Ολυμπία και οι Ελληνικοί Αγώνες καλούσαν τον άνθρωπο σε αυθυπέρβαση, σε ξεπέρασμα της φύσης του, σε προσέγγιση στο θεό. Ο Έλληνας αθλητής δεν καλούνταν να εκτονώσει το συμπλεγματικό Εγώ του στο νικημένο θύμα του, προς τέρψη ενός αποκτηνωμένου πλήθους, αλλά να ξεπεράσει τον εαυτό του, την ανθρώπινη φύση του, προς όφελος και παραδειγματισμό της κοινωνίας του. Το Κολοσσαίο καλούσε σε αποχαύνωση και παράδοση στα χειρότερα ένστικτα, οι Αγώνες σε Άσκηση και Αυθυπέρβαση.

Ο σημερινός αθλητισμός αποτελεί απευθείας συνέχεια των διαφόρων θεαμάτων του Μεσαίωνα που αντλούν την ιδεολογική τους καταγωγή από τα Παιχνίδια στο Κολοσσαίο και τις άλλες αρένες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Δεν υπάρχει βέβαια σήμερα αίμα στο γήπεδο και η εικόνα των παιχνιδιών έχει εξωραϊστεί για να ταιριάζει στα ουμανιστικά και πολιτικώς ορθά πρότυπα της Δύσης. Ενδύθηκε τον ιδεολογικό μανδύα της Ολυμπίας και περνιέται για συνέχεια εκείνων των Αγώνων. Κάτω όμως από την δανεική εικόνα του, ο σημερινός αθλητισμός λειτουργεί όπως ο ρωμαϊκός πρόγονός του. Εκτόνωση παθών, νίκη και θάνατος του αντιπάλου (έστω και μόνο, αν και όχι πάντα, με συνθήματα). Έλεγχος και αποχαύνωση του πλήθους, θέαμα, διαφήμιση, αθλητές-μονομάχοι σούπερ σταρ κλπ. Οι σημερινοί παίχτες πωλούνται και αγοράζονται από τις ομάδες σαν τους μοναμάχους-δούλους της Ρώμης, με τη μόνη διαφορά πως οι σημερινοί είναι χρυσοπληρωμένοι. Καμιά πρόταση για ένα τρόπο ζωής ως αγώνα αυθυπέρβασης της ανθρώπινης φύσης, για παραδειγματισμό της κοινωνίας, για νίκη επί των παθών. Ψιλά νοήματα για το πολιτιστικό επίπεδο ακόμα και της σημερινής Δύσης. Θέαμα, εκτόνωση ενστίκτων και παθών, νικητής και ηττημένος. Αναβολικά και κινηματογραφικά πλάνα για περισσότερο θέαμα, για υποκατάσταση του αίματος που λείπει.

Για όσους ξεπεράσουν την αρχική εντύπωση του σύγχρονου γυαλιστερού και τεχνολογικού αθλητισμού, οι ομοιότητες με το βάρβαρο παρελθόν του είναι χτυπητές. Το ίδιο και η γελοία προσπάθεια πλαστογράφησης της ταυτότητάς του μέσω της σκύλευσης του ελληνικού ιδεώδους. Γελοία προσπάθεια που χαρακτηρίζει άλλωστε ολόκληρη την ιστορία της Δύσης στην προσπάθεια αναζήτησης πνευματικής ταυτότητας… Ανίκανοι και εμείς πλέον να δούμε τη διαφορά, χειροκροτάμε την νεκρανάσταση των Αγώνων και του Ολυμπιακού πνεύματος, ανακατεύοντας την Ολυμπία με το Κολοσσαίο σε έναν φρικτό βιασμό μέσα στην ολοκληρωτική μας άγνοια, χειροκροτώντας το χλαμυδοφόρο βάρβαρο ως αυθεντική συνέχεια της ελληνικής πρότασης ζωής. Μήπως και τυχόν δούμε στα μάτια του Σταυροφόρου που συλεί τα Ιερά μας την αναγνώριση και την αποδοχή του…